‘Een school om van te leren‘ was de titel van het Kennisnetcongres waar onder andere Marjolein Ploegman – oprichtster van De School – en Sjef Drummen van Niekée vandaag hun indrukwekkende verhaal vertelden over jaren van keihard werken, lobbyen, pionieren, dromen, maar vooral gewoon doen en doorzetten om zo het onderwijs te vernieuwen en te versterken.
“Het kostte me 5 jaar om De School te openen” (Marjolein Ploegman)
Waar Sjef Drummen zijn school vanuit een fusie van drie noodlijdende scholen startte, richtte Marjolein Ploegman een volledig nieuwe school op. Dat laatste bleek een vrijwel onmogelijke opgave.
Drie dingen die ik vandaag van hen leerde over het vernieuwen van onderwijs
1. Vernieuwen is aan stoelpoten zagen
Bij de fusie van Sjef kregen de drie scholen één nieuw gebouw. “Wie we in ieder geval niet gaan vragen hoe dat gebouw eruit moet zien zijn de leraren; dan krijg je namelijk meer van hetzelfde.” Als er namelijk iets complex is, dan is het loskomen van de vaste kaders waarin je (al langere tijd) werkt. De drie oprichters bedachten daarom zelf met een architect een totaal nieuw ontwerp. “(..) Desnoods worden we gedegradeerd tot conciërges als het niet lukt.” Maar het werd fantastisch. Bekijk het resultaat onder andere in de Tegenlichtuitzending van 1 februari 2015.
2. Vernieuwen is denken zoals Albert Heijn
“Als de Albert Heijn 6 weken in de zomer dicht zou gaan, zou niemand dat toestaan. Waarom mogen scholen dat dan wel?” Marjolein vindt het daarom niet meer dan logisch dat haar school 50 weken per jaar open is van 8-18 uur, zich aanpast aan de gezinssituaties en alle kinderen flexibel vakantie kunnen opnemen. Dit bleek echter tegen de onderwijswet: onderwijs telt alleen als onderwijs, wanneer het plaatsvindt buiten de vastgestelde vakanties. Een pilot van het ministerie rondom flexibele schooltijden redde hen tot in ieder geval 2016. “We blijven oplossingen vinden voor de soms, onbedoelde onhandige effecten van regels.”
Sjef ontwikkelde samen met Jan Fasen en de Open Universiteit hun Agora leerroute, waarin ze niet alleen zeggen dat de leervraag van ieder kind centraal staat, maar ze dit ook echt toepassen. Zo zijn er geen lessen of roosters meer, maar alleen nog individuele leerroutes. “We zullen daarbij ongetwijfeld tegen problemen aanlopen en er moet nog veel gebeuren. Agora is een stip op de horizon. Maar wel een fantastisch mooie stip.”
3. Vernieuwen is doorzetten, doorzetten en nog eens doorzetten
Marjolein had 5 jaren van extreem hard werken nodig om De Nieuwe School te kunnen openen in het mooie pand in de Zandvoorste duinen. De redenen: wanneer je geen bestaand schoolbestuur achter je hebt, maar als zelfstandige school start, krijg je pas geld bij opening. En daarvoor dien je een rechtspersoon te zijn met een BRIN-nummer die bovendien is opgenomen in het ‘plan van scholen’ van de gemeente. En dan is er ook nog eens zeer beperkt plek voor nieuwe scholen in Nederland. Om een nieuwe school te kunnen starten is dus een lange adem nodig.
Zin in de komende 4 jaar!
Zoals sommigen van jullie weten, ben ik ook bezig een nieuwe school op te richten in de regio Nijmegen/Arnhem. De 4 jaar die me nog te wachten staan, voelen niet als ontmoediging. Integendeel. Mijn eerste jaar bracht me gesprekken met inspirerende schooldirecteuren, samenwerking met bevlogen docenten in het basisonderwijs (zoals Isa Claassens van het netwerk Mes en Vork), hulp van betrokken mensen bij de Gemeente Nijmegen en heel veel nieuwe inzichten in onderwijs en wetgeving. En inderdaad: er waren grote hobbels, maar die daagden me tot nu toe vooral uit om door te gaan.
Bovendien is er meer dan genoeg ruimte aan de ’top’ van de onderwijsvernieuwingsberg, aldus Marjolein. Voldoende reden dus om mijn oprichting van de nieuwe school voort te zetten. Zin in de komende 4 jaar… In de tussentijd zijn de verhalen van Sjef, Marjolein en andere onderwijsvernieuwers terug te lezen in deze mooie uitgave van Kennisnet.